14 augustus 1654, Spa, Constantijn Huygens (vert. S. Groenveld).
Bobbelins, Enfans de misere,
Tristes deputez vers decà
Du Medecin qui desespereDe vous guerir sans eau de Spa,Apprenez à boire et à vivre,Puis que vivre et boire ij venez,Si vous trouvez bon de me suivreIamais vous ne vous en plaindrez.
In de zomer van 1654 werd Constantijn Huygens erop uitgestuurd om de landerijen van de Oranjes te inspecteren. Onderweg deed hij Aken en Spa aan, populaire bestemmingen waar het water volgens zeventiende-eeuwse dokters gunstig zou zijn voor het lichaam. Net als veel collega-dichters, zoals Nicolaas Heinsius (1620-1681) en Joannes Six van Chandelier (1620-1695), roemde Huygens het geneeskrachtige Spawater. In ‘Le regime de Spa’ wijdt Huygens uit over de leefregels van het kuuroord. Simon Groenveld maakte een mooie Nederlandse vertaling in zijn editie van het reisverslag (Verloren, 2013):
Nuttig om elf uur lekkernijen,Breng de dag met allerlei vermaak door,Soupeer om zes uur, maar zonder vlees,Blijf niet op na ’s avonds negen uur,Slaap niet langer dan tot vier uur,Om dan weer te beginnenMet plassen en met nieuw vermaak,Zonder iets te doen waarbij u moet nadenken,Zonder te denken aan iets wat zwaar weegt,Zonder zware afwegingen over staatszaken te maken,Zonder een krant vol onaangenaams te lezen,Ook al achtervolgt men u ermee.Lach vaak, wees minder verstandig,Dan u ooit wel bent geweest,Ga hier om met mensen van verschillend karakterEn leef in volle pais en vree.
Gezicht op Spa met een waterbron, Allaert van Everdingen, 1631 – 1675. Rijksmuseum: RP-P-1885-A-9837.
Reizigers in de zeventiende eeuw 